Фенологтар йәйҙең ысын оҙонлоғо 76 көн тип билдәләй һәм уны өс осорға бүлә: йәй башы – 11 июндән 7 июлгә тиклем, тулы йәй – 7 июлдән 28 июлгә тиклем, йәй аҙағы 28 июлдән 28 августҡа тиклем.
Июль – йәйҙең үҙәге. Халыҡ күп йыллыҡ күҙәтеүҙәренә таянып, июлгә бәйле байтаҡ һынамыштар ҙа сығарған.
* Питрауға (12 июлгә) тиклем үләндең шифаһы – сәскәлә, Питрауҙан һуң – тамырҙа.
* Питрауҙа ямғыр һибеүе – ҡырҙа бесән сереүе.
* Питрауҙан һуң һандуғастың теле бөтә, үләндең тәме китә.
* Кисен йәйғор ҡалҡһа, иртәгәһенә көн матур булыр.
* Иртәнсәк ысыҡ мул төшһә, көн эҫе булыр.
* Әгәр иртән үлән ғәҙәттәгенән нығыраҡ аңҡый икән – ямғырға.
* Кистән ысыҡ төшһә, иртәгәһенә аяҙ булыр.
* Ҡаҙаяҡ бөгәрләнһә, ямғырға.